Εμπειρίες, εντυπώσεις, επισημάνσεις, προτάσεις

2^ο Διαπολιτισμικό Γυμνάσιο Ιωαννίνων

Τάξη Υποδοχής 2017-2018 (Τμήμα Αρχαρίων)

Μαντώ Μπάρκα, Φιλόλογος

   Το 2^ο Διαπολιτισμικό Γυμνάσιο αγκάλιασε από την αρχή τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Στο Γυμνάσιο λειτουργούν από  τούτη τη σχολική χρονιά, λοιπόν, Τάξεις Υποδοχής και ΔΥΕΠ. Στις Τάξεις Υποδοχής υπάρχουν δύο τμήματα. Το ένα είναι για τους προχωρημένους μαθητές και το άλλο είναι για τους αρχάριους. Ανέλαβα από τον Νοέμβριο  το Τμήμα με τους αρχάριους μαθητές. Εννιά ώρες κάθε  βδομάδα. Πρωτόγνωρη για μένα εμπειρία. Και για τα παιδιά αυτό ήταν πρωτόγνωρο. Οι συνάδελφοι φιλόλογοι τα συναντούν από  δύο έως τέσσερις ώρες την εβδομάδα ο καθένας. Έχουν την  εικόνα του Τμήματος. Γνωρίζουν τα παιδιά   από  την αρχή της χρονιάς.  Η εμπειρία τους, λοιπόν,  και η συνεργασία μαζί τους πολύτιμη για μένα. 

    Η σύνθεση του Τμήματος είναι  ποικίλη. Έχει  παιδιά διαφόρων εθνικοτήτων και ηλικιών. Τα περισσότερα είναι αγόρια 12-15 ετών από τη Συρία πρόσφυγες. Άλλα είναι από το Αφγανιστάν ή το Κουβέιτ.  Άλλα είναι από την Κίνα με γονείς που έχουν καταστήματα στην Ελλάδα. Το καθένα με τη δική του μοναδική ιστορία.   Σημείο συνάντησης όλων τους  τούτη τη στιγμή το ελληνικό σχολείο. Προσπαθούμε να συνθέσουμε αρμονικά  τις διαφορετικές κουλτούρες, τις διαφορετικές ανάγκες, τα διαφορετικά επίπεδα. Προσπαθούμε να έρχονται στο σχολείο, όπως κάνουν τα παιδιά της ηλικίας τους,  και να αποκτήσει κανονικότητα η ζωή τους -όσο είναι αυτό εφικτό- και στη συνέχεια να μάθουν διάφορα πράγματα. Να μάθουν για τη χώρα που τους φιλοξενεί προσωρινά ή μόνιμα. Να μάθουν να συνεννοούνται στα Ελληνικά, να χειρίζονται τη γλώσσα προφορικά και γραπτά, για να καλύψουν ποικίλες ανάγκες τους.

  Εγχείρημα με αρκετές δυσκολίες - προκλήσεις. Πρώτα πρώτα, κάποια παιδιά έχουν να πάνε χρόνο ή χρόνια σχολείο. Έχουν, λοιπόν, να θυμηθούν όχι μόνο πώς λειτουργεί ένα σχολείο αλλά και πώς λειτουργούν αυτά μέσα σε ένα σχολείο. Πρόσθετα,   να μάθουν πώς λειτουργεί ένα διαφορετικό για αυτά σχολείο, το ελληνικό σχολείο. Κάποια άλλα αρνούνται και με λόγια και με πράξεις επίμονα να μάθουν Ελληνικά, γιατί  λένε πως  δε θα μείνουν στην Ελλάδα. Το όνειρό τους είναι να φύγουν για άλλες χώρες της ΕΕ, εκεί όπου βρίσκονται στενοί συγγενείς τους -όπως και συμβαίνει για ορισμένα παιδιά μετά από λίγο καιρό. Ενδιαφέρονται κυρίως για τα Αγγλικά ή και τα Γερμανικά που μπορούν να μάθουν εδώ.  Κάποια μιλάνε λίγο τα Ελληνικά, κάποια δεν καταλαβαίνουν πολύ, κάποια καταλαβαίνουν πολλά. Κάποια γνωρίζουν λίγα Αγγλικά, κάποια καλά, κάποια καθόλου. Ο δάσκαλος, όμως,  έχει τον  τρόπο. Αξιοποιεί όσους μπορούν να  βοηθήσουν. Οι μεγαλύτεροι για παράδειγμα μιλούν και εξηγούν ό,τι καταλαβαίνουν στους μικρότερους ή όσοι μιλούν την ίδια γλώσσα βοηθούν ο ένας τον άλλο. Βήματα γνώσης αργά πολύ αργά, αλλά σταθερά. Το πιο σημαντικό είναι πως τα παιδιά ξυπνούν κάθε πρωί και έρχονται στο σχολείο.

   Τα επίπεδα μέσα στην τάξη ποικίλλουν. Το κάθε παιδί άλλωστε έχει το δικό του ρυθμό για να μαθαίνει. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια να προχωρά  κάθε παιδί με  τον δικό του ρυθμό, χωρίς να  νιώθει πως μένει πίσω ή προχωρά πολύ πιο μπροστά από τα άλλα. Στην τάξη υπάρχουν παιδιά που  παρακολουθούν  τα μαθήματα όχι πολύ συχνά για διάφορους λόγους ή παιδιά που ήρθαν από άλλες περιοχές μας μετά τα Χριστούγεννα με πιο χαμηλό επίπεδο.  Όλα αυτά επιβραδύνουν εν μέρει τον ρυθμό της τάξης. Είναι όμως αισιόδοξο πολύ το γεγονός πως και τα  παιδιά αυτά βοηθιούνται πάρα πολύ από τον καλό ρυθμό που έχουμε αποκτήσει τώρα στην τάξη. Αν  και τους δόθηκε  το πρώτο τεύχος από το Γεια σας, το τελείωσαν πολύ γρήγορα και συνεχίζουν με το δεύτερο. Οι άλλοι έχουν τελειώσει το Βαλιτσάκι και το δεύτερο τεύχος από το Γεια σας. Και συνεχίζουμε… Με οτιδήποτε θεωρούμε πως μπορεί να τα βοηθήσει να εκφραστούν στα Ελληνικά.

  Πολύ σημαντικό θέμα είναι το εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα. Τα παιδιά αυτά, αν και είναι 12-15 ετών  και γνωρίζουν να γράφουν στη γλώσσα τους, στα Ελληνικά ξεκινούν από την αρχή. Είναι σαν να πηγαίνουν στη δική μας Α΄ Δημοτικού. Χρειάζονται, λοιπόν, να μάθουν τα Ελληνικά όπως ένα παιδί της Α΄ Δημοτικού,  τα  γράμματα μαζί με  τις  συλλαβές. Το σύστημα που έχουμε για ανάγνωση και γραφή στην Α' Δημοτικού θα τα βοηθούσε πολύ, με διαφορετικά, όμως, κείμενα για να ταιριάζουν  στην ηλικία τους. Επίσης, χρειάζεται πλούσιο εκπαιδευτικό οπτικοακουστικό υλικό για τα Ελληνικά. Θα μπορούσαν να ακούν  διαλόγους και να κάνουν ασκήσεις, για να εξασκηθούν σε ποικίλες περιστάσεις προφορικού λόγου, που θα τους είναι πολύ χρήσιμες στην καθημερινότητά τους,  όπως γίνεται με την εκμάθηση άλλων γλωσσών.

  Από τον Νοέμβρη που συναντηθήκαμε μέχρι σήμερα τα  πιο πολλά παιδιά έχουν εγκλιματιστεί στον χώρο του σχολείου. Μπορούν  να διαβάζουν και να κατανοούν απλά ελληνικά κείμενα. Μπορούν και μιλούν με μεγαλύτερη πια άνεση, αποφεύγοντας τις μονολεκτικές απαντήσεις. Αυτό, όμως, που έχει τη μεγαλύτερη αξία για αυτά τα παιδιά, όπως τα παρατηρώ, είναι πως έχουν αποκτήσει εμπιστοσύνη και πλέον χαμογελούν πιο πλατιά και πιο συχνά.  Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, είναι παιδιά. Μπορούν να προσαρμόζονται πολύ γρήγορα. 

 Για  να φτάσουμε ως εδώ, βέβαια, όλοι εργαζόμαστε  πολύ και με ποικίλους τρόπους. Πάντα  ο στόχος είναι τι θα βοηθήσει περισσότερο αυτά τα παιδιά. Ο Διευθυντής του Σχολείου, ο κ. Κοντοσάκος Δημήτρης, υποστηρίζει δυναμικά κάθε προσπάθειά μας. Πήραμε μέρος σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τα παιδιά στη  Ζωσιμαία Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη της πόλης μας. Συμμετέχουν στις εκδηλώσεις, δράσεις και εκδρομές του σχολείου. Παρακολουθήσαμε επιμορφωτικά σεμινάρια που αφορούσαν τους πρόσφυγες.  Καλό θα ήταν να κινούνταν περισσότερο προς την κατεύθυνση πρακτικών για τη διαχείριση τέτοιων τάξεων  παρά τόσο θεωρητικών αναλύσεων -όσο κι αν και αυτές, βέβαια,  είναι χρήσιμες. Επίσης, η  κ. Νάτση, σχολική σύμβουλος,   μας βοήθησε πολύ. 

   Συναντηθήκαμε  με τη βοήθεια των ΜΚΟ και των μεταφραστών  τους με γονείς των παιδιών. Βέβαια,  θα ήταν για μας  μεγάλη βοήθεια αν είχαμε πληρέστερη και εξατομικευμένη ενημέρωση από την αρχή από τον υπεύθυνο που έχει αναλάβει κάθε παιδί. Έτσι,  θα κινούμασταν με μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτητα στην αντιμετώπιση ορισμένων ιδιαίτερων καταστάσεων με κάποια  παιδιά. Θετικό αποτέλεσμα είχε το ενδιαφέρον μας  να συναντηθούμε  με  τους γονείς των παιδιών με την παρουσία μεταφραστή για την ενημέρωσή τους  για ζητήματα που προέκυψαν  και αφορούσαν τα παιδιά τους. 

   Τέλος, η συνεργασία, ο διάλογος και η ανταλλαγή απόψεων και καλών πρακτικών μεταξύ όσων διδάσκουν σε τάξεις υποδοχής κρίνονται, θεωρώ, απαραίτητα. Η εμπειρία και η γνώση σημαντικό είναι να μεταφέρονται, για να βοηθηθούν αποτελεσματικά όσοι τις χρειάζονται.  

   Καταληκτικά, έγιναν βήματα σημαντικά για την ένταξη και προσαρμογή των παιδιών  στις ΤΥ και στις ΔΥΕΠ στο σχολείο μας και σίγουρα υπάρχουν ακόμη πολλά που μπορούν να γίνουν. Η αγάπη που έχουμε για τα παιδιά και το επάγγελμά μας,  η εμπειρία μας και η καλή διάθεση είναι η καλύτερη βάση για να ξεκινάμε, να συνεχίζουμε  και να ολοκληρώνουμε το σύνθετο παιδαγωγικό έργο μας.